'De rücksichtlose kant van Marco van Basten'

03/03/2008 13:55

Het was een onwerkelijk tafereel, in de zomer van 2004. Op de julidag dat de KNVB bekendmaakte in Marco van Basten een nieuwe bondscoach gevonden te hebben, stond de nieuwbakken voetbaltrainer in Schoorl met Jong Ajax op het trainingsveld van amateurclub Duinrand S.

Langs de lijn stonden welgeteld vier toeschouwers, gasten van een nabijgelegen camping, op badslippers. Op een bankje in de zon zat Dick Schoenaker, in de jaren tachtig ploeggenoot van Van Basten bij Ajax en nadien elftalbegeleider van het belofteteam.

De stemming zat er goed in, die middag. Van Basten had een spelletjescircuit uitgezet voor zijn jonge ploeg, er werd gelachen en gejoeld, en Schoenaker zag dat het goed was. 'Dit is Marco op z'n best', zei de gepensioneerde middenvelder. 'In alles wat hij met zijn jongens doet, staat het plezier in voetbal voorop. Dat is voor hem het vertrekpunt.'

Schoenaker vertelde honderduit over het eerste seizoen van Van Basten als trainer. Hoe de Utrechter de eerste maanden de kat uit de boom had gekeken en de werkwijze van zijn kompaan John van 't Schip in zich had opgenomen. Hoe de rolverdeling tussen de twee jonge coaches halverwege dat eerste seizoen was omgedraaid. Van Basten liet zich steeds meer gelden, op trainingen en tijdens teambesprekingen. Dat ging op natuurlijke wijze, zonder vastomlijnde afspraken. Toenmalig technisch directeur Louis van Gaal vond dat ze de onderlinge taakverdeling duidelijk moesten formuleren. Van Basten en Van 't Schip vonden dat bijzonder grappig. Hun diepgewortelde band laat zich niet vangen in taakomschrijvingen. 'Laat Marco zijn gang maar gaan', zei Schoenaker daarover. 'Ajax moet blij zijn dat een voetbalman van zijn kaliber terug is bij de club. Voor Van Basten geldt hetzelfde als voor de manier waarop hij met zijn spelers omgaat. Hij wil plezier in zijn werk hebben. Anders hoeft het voor hem niet.'

Nadat Marco van Basten een vierjarig contract met Ajax als hoofdtrainer was overeengekomen, lieten spelers die hem kennen hun licht over zijn nakende komst schijnen. Maarten Stekelenburg roemde de wijze waarop de 43-jarige trainer met zijn voetballers omgaat, Urby Emanuelson stelde dat het onverstoorbare karakter van Van Basten als geroepen komt bij Ajax: 'Hij is rustig, dat is precies wat de club nu nodig heeft.'

Eerder al vertelde Thomas Vermaelen hoe Van Basten en Van 't Schip als coaches van Jong Ajax regelmatig na trainingen tussen hun spelers in de kleedkamer kwamen zitten. 'Dan kwamen ze een beetje lachen en doen', zei de Belgische verdediger. 'En als het nodig was gingen ze bóven de groep staan.'

Over die omgang met spelers hebben internationals als Mark van Bommel, Ruud van Nistelrooy, Clarence Seedorf en Edgar Davids heel andere verhalen te vertellen. Zij kennen het andere gezicht van Van Basten, zijn eigenzinnige en rücksichtslose kant. Op zich zijn het geen slechte eigenschappen voor een coach, mits op de juiste momenten en vooral bij de juiste voetballers toegepast. Daar ging Van Basten bij Oranje al enkele malen de mist in, met een hoop onrust tot gevolg. Vooralsnog lijkt hij met jonge talenten beter overweg te kunnen dan met gelouterde vedetten. Bij Ajax kan dat in zijn voordeel werken. Maar de Amsterdammers nemen een gok met iemand die nog moet bewijzen een goede clubcoach te zijn.

Aan zijn oefenstof, minutieuze wedstrijdvoorbereidingen en heldere teambesprekingen - ­alom geprezen bij Oranje - ­zal het niet liggen. Aan zijn zelfbewustzijn ook niet. Van Basten zal vooral moeten voldoen aan de torenhoge verwachtingspatronen. Nooit meer zal hij zo anoniem zijn werk kunnen doen als die middag in Schoorl, drieënhalf jaar geleden. Maar als Van Basten zijn ploeg kan laten voetballen zoals hem dat destijds lukte, dan is Ajax spekkoper.

Simon Zwartkruis