Seçim sistemleri |
|
Seçim yasası değişikliklerinde iki ana eğilim dikkat çekiyor.
Varolan nispi temsil sisteminde bazı değişikliklere gitmek ve dar
bölge sistemini benimsemek. İşte hangi sistemin neyi öngördüğü ve
birbirlerinden nerede ayrıldıkları...
|
Mevcut seçim
sistemindeki yüzde 10 ülke barajı hakkında farklı görüşler ileri
sürülüyor. Bazı partiler seçim barajının düşürülmesini veya
kaldırılmasını önerirken, bazıları da barajın korunmasından yana.
Nispi temsil sistemini iyileştirmek için 1987 ve 1991
seçimlerinde başvurulan tercihli oyu, yeniden yürürlüğe sokmayı
önerenler de var. Böylelikle seçmen, parti merkezlerinin değil
kendisini seçtiği adaylara yönelebiliyor.
TÜRKİYE
MİLLETVEKİLLİĞİ SİSTEMİ
Bir diğer öneri, “ülke seçim çevresi milletvekilliği”
uygulaması. “Türkiye milletvekilliği” diye bilinen bu sistem Turgut
Özal’ın öncülüğünde 1995 seçimleri öncesi yasalaşmış, fakat Anayasa
Mahkemesi tarafından iptal edilmişti. Bu yöntemle seçilecek
kontenjan milletvekillerinin parti teşkilatlarının baskısını
hissetmeden hareket edebileceği savunuluyor.
DAR BÖLGE
ÇOĞUNLUK SİSTEMİ
Uzun yıllardır çeşitli versiyonları uygulanan nispi temsil
sisteminden tamamen vazgeçmeye dönük öneriler de ortaya atılıyor:
Bunların başında da, dar bölge çoğunluk sistemi geliyor. Dünyada
211 ülkenin 70’inde dar bölgeli tek turlu seçim sistemi
uygulanıyor.
Bu sistemde ülke, milletvekili sayısı kadar seçim bölgesine
bölünüyor. Her bölgede en çok oyu alan milletvekili seçiliyor. Bu
sistem Fransa örneğinde olduğu gibi iki turlu olarak da
uygulanabiliyor.
Dar bölge sisteminde, seçmen partilere değil, adaylara oy
veriyor; ama dar bölge sistemi, etnik, dinsel ve benzeri yerel
otoritelere ağırlık kazandırma ve bazı bölgelerin yalnızca bir
parti tarafından temsil edilmesine yol açması gibi sakıncaları
nedeniyle de tartışılıyor.
KARMA SİSTEM
Tartışılan sistemlerden biri de, yine çeşitli ülkelerde
uygulanan karma sistem. Bu sistemde, milletvekillerinin bir bölümü
dar bölge çoğunluk, geri kalanları ise nispi temsille seçiliyor. Bu
sistemde milletvekilliklerinin oranı ve tek ya da iki turlu olması
ülkeden ülkeye değişiyor. |
|
|