|
Seçim Tarihi |
İlk Parlamento
İIk Türk Parlamentosu, "Meclis-i Umumi" (Genel Meclis) adı
altında ve iki meclisli olarak, 20 Mart 1877'de çalışmalarına
başladı. İki dereceli seçimler sonucu oluşan "Heyet-i Mebusan"
veya bazen ifade edildiği gibi "Meclis-i Mebusan"
(Milletvekilleri Heyeti), 69'u Müslüman ve 46'sı Müslüman
olmayan 115 üyeden oluşuyordu. Doğrudan doğruya padişahça
atanan "Heyet-i Ayan" veya diğer adıyla "Meclis-i Ayan"
(Seçkinler Heyeti) ise, 26 üyeden kurulmuştu.
Genel Meclis'in çalışmaya başlamasından kısa süre sonra 23
Nisan 1877'de Rusya, Osmanlı Devleti'ne savaş açtı. Savaş
sırasında, millet temsilcilerinin hükümeti eleştirmeleri ve
sert çıkışları karşısında, Heyet-i Mebusan 28 Haziran 1877'de
padişahça dağıtıldı. Ardından yapılan seçimler sonucu 13
Aralık 1877'de, Türk tarihinin ikinci millet temsilcileri
meclisi toplandı. Ancak, Rus savaşının kötü bir gelişme
göstermesi sonucunda, bu yeni Meclis de 14 Şubat 1878'de
padişah tarafından tekrar dağıtıldı.
Zamanın padişahı II. Abdülhamit 1878'den 1908 yılına kadar
Meclis'i toplamadan ülkeyi idare etti. 1908 yılı başlarında
Meclis'i Umumi’yi 23 Temmuz 1908'de toplantıya çağırdı.
Böylece, II. Meşrutiyet dönemi açılmış oluyordu. Aynı zamanda
Anayasanın yeniden uygulamaya konduğu bu dönem, Türk siyasî
hayatında "özgürlük ilanı" olarak da anılır. Anayasa, 1909,
1912, 1914, 1916 yıllarında sekiz kez değiştirildi. Bu yolla,
1876 Anayasasının yapısı çoğu kez önemli değişikliklere
uğradı.
1909 yılında yapılan bu anayasal değişikliklerin getirdiği
demokratik parlamenter sistem, iç ve dış olaylar nedeniyle
uzun süre yaşayamadı. Yıpratıcı bir siyasal mücadele
ortamına, 1911'deki Trablusgarp Savaşı ve Ekim 1912'de
başlayan Balkan Savaşlarının acılı günleri de eklenince, 1914
ve 1916 yıllarında Anayasada yapılan değişikliklerle
padişahın Meclis'i dağıtma yetkisi aşama aşama artırıldı.
Yönetime İttihat ve Terakki partisi hakim oldu.
Balkan Savaşlarının 1913 sonbaharında yapılan anlaşmalarla
sona ermesinden bir yıl sonra Osmanlı Devleti, Birinci Dünya
Savaşına katılmak durumunda kaldı. Savaşın bitim yılında, 3
Temmuz 1918'de VI. Mehmet (Sultan Vahdettin) Osmanlı
Devleti'nin son padişahı olarak tahta çıkmıştı. Birinci Dünya
Savaşı yenilgiyle sonuçlandı: 30 Ekim 1918 tarihinde
imzalanan Mondros Mütarekesi'nden sonra da, padişah Sultan
Vahdettin (VI. Mehmet) 21 Aralık 1918'de Meclis-i Mebusan'ı
dağıttı. Bu sırada yönetimde Hürriyet ve İtilaf Fırkası
hakimdi. |
|
|
